Ροταριανοί από την Ελληνική Πρωτεύουσα βοηθούν στην επανεγκατάσταση των κατοίκων

Από το Περιοδικό THE ROTARIAN  |  Τεύχος Ιουνίου 1950
Μετάφραση: Ροτ. Δημητρίου Ε. Μέξη

Αυτό είναι ένα χωριό στη Βόρεια Ελλάδα. Το όνομά του είναι Βασιλικό... και όπως το βλέπει κάποιος στα ταξιδιωτικά έντυπα, είναι γοητευτικό και γραφικό. Μια πιο κοντινή ματιά, όμως, δείχνει ότι το ένα τρίτο των σπιτιών του χωριού είναι βομβαρδισμένο και πολλά άλλα είναι άδεια. Τα 3/4 των κατοίκων του σκόρπισαν στους τέσσερις ανέμους, τα παιδιά είναι αδύνατα από την έλλειψη τροφής, τα ζώα ισχνά εγκαταλελειμμένα και οι αμπελώνες απεριποίητοι.

Μια δεκαετία εισβολής, κατοχής, ένοπλων συγκρούσεων και λεηλασιών έφερε το χωριό Βασιλικό σ ’αυτή την κατάσταση. Δεν θα είχαν ελπίδες ανάκαμψης, εάν κάποιοι επιχειρηματίες και επαγγελματίες από την Αθήνα, 200 μίλια μακριά, δεν αποφάσιζαν πρόσφατα να «υιοθετήσουν» το μικρό αυτό ορεινό χωριό, έτσι μπορέσαμε να διαπιστώσουμε τι μπορούν να κάνουν οι Έλληνες για να βοηθήσουν τους Έλληνες !

Γι’ ακόμη μία φορά επικρατεί ηρεμία στην Ελλάδα. Μετά και το περιστασιακό σταμάτημα των εχθροπραξιών στα βουνά, όπου υπήρχαν και οι τελευταίες εστίες συγκρούσεων, η ειρήνη έχει επανέλθει σ ’αυτή την πολύπαθη περιοχή των 8 εκατομμυρίων κατοίκων. Μέχρι σήμερα, περίπου 700.000 Έλληνες αναρωτιούνται: «Πότε θα επιστρέψουμε στα σπίτια μας;». Είναι αγρότες και χωρικοί, που στη διάρκεια των δέκα ετών εισβολής, κατοχής και εμφυλίων συρράξεων, εκδιώχθηκαν διά της βίας από τα σπίτια τους και σκορπίσθηκαν σ ’όλη τη γη. Τώρα, θέλουν να γυρίσουν πίσω, να φροντίσουν τα αμπέλια τους και να βοσκήσουν τα ζώα τους στους γύρω λόφους. Δεν μπορούν, όμως, να γυρίσουν αμέσως, και όλοι μαζί.

Μια γρήγορη ματιά στα γεγονότα που συνέβησαν αυτή την τελευταία δεκαετία στην Ελλάδα εξηγεί το γιατί :

• 1.400 χωριά καταστράφηκαν ολοσχερώς. Εκατοντάδες άλλα υπέστησαν σοβαρές ζημιές.
• 3 εκατομμύρια στρέμματα ξυλείας ισοπεδώθηκαν.
• Χιλιάδες γέφυρες, σιδηρογραμμές, εργοστάσια και λιμάνια καταστράφηκαν.
• 375.000 παιδιά έμειναν ορφανά.
• Η δραχμή έχασε ένα πολύ μεγάλο μέρος της αξίας της.

Όμως, η μεγάλη επιστροφή στα σπίτια έχει ήδη ξεκινήσει.... και αυτό είναι μια μικρή ιστορία για ένα από τα κατεστραμμένα χωριά, που μετά τον πόλεμο προσπαθεί να ξαναβρεί το ρυθμό του: Βασιλικό είναι το όνομά του και βρίσκεται στα Βουνά της Πίνδου, πολύ κοντά στα Ελληνοαλβανικά σύνορα.

Ο λόγος που φέρνει στη δημοσιότητα το Βασιλικό είναι ότι κάποιοι επιχειρηματίες μιας μεγάλης πόλεως - τα 106 μέλη του Ροταριανού Ομίλου Αθηνών - πρόσφατα αποφάσισαν να «υιοθετήσουν» το χωριό αυτό και να το βοηθήσουν να ξεφύγει από τη δύσκολη κατάσταση.

Πριν τον πόλεμο, η ζωή στο Βασιλικό ήταν ήρεμη. Οι 2.500 περίπου κάτοικοι ασχολούνταν με τα ζώα τους, τα μελίσσια, τα αμπέλια τους και πήγαιναν στην αγορά, στο σχολείο και στην Εκκλησία. Δεν υπήρχε πολυτέλεια, είχαν όμως τα απαραίτητα.

Τότε, το 1940 ήλθαν πρώτα οι Φασίστες, μετά οι Ναζί και τελικά οι αντάρτες από τον βορρά. Στην πρώτη επιδρομή, το Βασιλικό έχασε μερικά ζώα. Στην δεύτερη έχασε 150 κοπάδια, έπιπλα από το σχολείο και τα σπίτια, τον εξοπλισμό των Εκκλησιών και τα εμπορεύματα των μαγαζιών. Στην τρίτη επιδρομή, τη τελευταία και τη χειρότερη, τέσσερις άνδρες και μία γυναίκα εκτελέσθηκαν και 30 άνδρες, γυναίκες και δύο μικρά κορίτσια απήχθησαν. Επίσης τα περισσότερα σπίτια λεηλατήθηκαν και καταστράφηκαν, και οι αντάρτες πήραν 400 μουλάρια και άλογα, 5.000 πρόβατα και 200 μελίσσια. Λίγοι κάτοικοι, με το ελληνικό θάρρος, έμειναν για να αντιμετωπίσουν αυτή τη μανία. Αυτοί και λίγοι που επέστρεψαν λίγο αργότερα, περίπου 640 κάτοικοι, μόνο το 1/4 του πληθυσμού του χωριού. Έχοντας ανάγκη από εργαλεία, σπόρους, ξύλα, σχολικά βιβλία, ρούχα, οι άνθρωποι του Βασιλικού δεν ήξεραν από που να αρχίσουν. Τα πράγματα φαίνονται αρκετά απελπιστικά. Εκείνη την περίοδο, ο Βασιλέας Παύλος καλούσε όλους τους Έλληνες να βοηθήσουν να ξανά ζωντανέψουν τα χωριά - για τη σύγχρονη Ελλάδα, που είναι σε μεγάλο βαθμό ένα κράτος με χωριά, με ένα σημαντικό αριθμό μικρών και μεγάλων πόλεων-λιμανιών, που  εμπορεύονται με τον υπόλοιπο κόσμο. Η έκκληση αυτή του Βασιλέα συζητήθηκε εκτενέστερα στην επόμενη συνεστίαση του Ροταριανού Ομίλου Αθηνών, στο εστιατόριο «Αβέρωφ», στην Λεωφόρο Τσώρτσιλ. Και πιο συγκεκριμένα για τον Πρόεδρο του Ομίλου Παναγιώτη Θ. Αναγνωστόπουλο, ήταν μια πρόκληση στην οποία έπρεπε να ανταποκριθεί. Ο ίδιος διδάσκει το μάθημα της γεωργίας στο Ανώτατο Κολλέγιο Γεωργίας, όντας και Κοσμήτορας της Σχολής. Κάτι πρέπει να γίνει, και όλοι πρέπει να συμφωνήσουν. Και ο ίδιος ήξερε τι έπρεπε να κάνει.

Στην επόμενη ροταριανή συνάντηση, στην οποία ήταν προσκεκλημένοι μέλη της κυβέρνησης και επιχειρηματίες, παρουσίασε την ιδέα του : Ο  Όμιλος Αθηνών να αναλάβει ένα από αυτά τα χωριά, έστω στην τύχη, και να το υιοθετήσει. Στην ιστορική Ήπειρο, υπήρχε το Βασιλικό, για παράδειγμα. «Εμείς οι ίδιοι δεν είμαστε άνδρες με μεγάλη περιουσία, αλλά μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη καλή μας θέληση με πολλούς τρόπους για να βοηθήσουμε κάποιους συμπατριώτες μας και να τους δείξουμε ότι στεκόμαστε δίπλα τους», τόνισε ο ίδιος. Καθώς ο Υπουργός Παιδείας, ο Μητροπολίτης και άλλοι υψηλά ιστάμενοι αξιωματούχοι άκουγαν με ζήλο, ο Πρόεδρος του Ομίλου και άλλοι ομιλητές παρουσίασαν ένα σχέδιο, σύμφωνα με το οποίο ο Όμιλος θα απευθυνόταν σε πολλούς φορείς για να τους ενθαρρύνει να υποστηρίξουν το χωριό Βασιλικό, παρέχοντάς του τα εξής :

• Έναν έμπειρο γεωπόνο.
• Εξοπλισμό του σχολείου και ένα δάσκαλο.
• Ένα ιατρικό κέντρο.
• Έμπειρους τεχνίτες στην ανοικοδόμηση των σπιτιών.
• Γεωργικές ομάδες για τα αγόρια και τα κορίτσια, όπως την Ομάδα 4-Η.
• Διευκολύνσεις για αγροτικά δάνεια.

Ο  Όμιλος θα ζητούσε ακόμη και από τον Υπουργό Πολέμου να απολύσει από το στράτευμα όλους τους άνδρες του χωριού, που ήσαν αγρότες, μηχανικοί, δάσκαλοι και ιατροί, για να γυρίσουν στα σπίτια τους. Σε κάθε περίπτωση, ο Όμιλος με το πρόγραμμά του αυτό έδειχνε μια ηγετική πρωτοβουλία και βεβαίως έργο, και όπου χρειαζόταν θα το χρηματοδοτούσε. Η πιο συγκινητική στιγμή της συνάντησης αυτής ήταν όταν ένας ταπεινός άνθρωπος από το Βασιλικό, προσπάθησε να πει προς τους Ροταριανούς των Αθηνών, πόσο ευγνώμονες θα ήταν οι συγχωριανοί του για τους «θετούς γονείς» τους. Και χωρίς αμφιβολία, ο πιο πρακτικός άνθρωπος ήταν ο διευθυντής της Αγροτικής Τράπεζας των Αθηνών, ο οποίος ανακοίνωσε ότι η τράπεζά του θα έθετε το ποσό των 1.000 δολαρίων στη διάθεση του Ομίλου Αθηνών «ως μία πρώτη εισφορά για τα έξοδα του “μωρού”».

Έχουν περάσει αρκετοί μήνες από την σπουδαία αυτή συνεστίαση και ήδη το χωριό Βασιλικό φαίνεται πολύ καλύτερο - τα σπίτια λαμποκοπούν στον ήλιο, οι κάτοικοι τρέφονται καλύτερα και είναι ντυμένοι με ρούχα από την Αθήνα. Ένας-ένας, οι στόχοι του προγράμματος πλησιάζουν προς την ολοκλήρωσή τους.

Αν και το πρόγραμμα αυτό φαίνεται ότι είναι το μεγαλύτερο του είδους που είχε αναλάβει στην μέχρι σήμερα λειτουργία του ο Ροταριανός Όμιλος Αθηνών, εν τούτοις δεν είναι το πρώτο. Για να ενθαρρύνει τα ανώτερα πνευματικά πρότυπα και για να εξυπηρετήσει εκείνους που έχουν ανάγκη, προσφέρει υποτροφίες πανεπιστημιακού επιπέδου στους αριστούχους των γυμνασίων και άλλου είδους βοήθεια σε ανθρώπους με ειδικές ανάγκες και σε παιδιά.

Η Ακρόπολη με τον ασύγκριτο Παρθενώνα στέκεται υπερήφανα στη νοτιοδυτική πλευρά της πόλεως των Αθηνών. Ο Σωκράτης, ο Πλάτων και ο Ιπποκράτης τονώνουν ακόμη περισσότερο τα ελληνικά πνεύματα. Η δόξα της Ελλάδος δεσπόζει σε κάθε στροφή του δρόμου σ’αυτή την αρχαία γη. Αλλά οι πρακτικοί άνθρωποι του Ροταριανού Ομίλου Αθηνών γνωρίζουν ότι όλα αυτά, όσο ένδοξα και αν είναι, δεν είναι αρκετά για κάποιους ανθρώπους που υποφέρουν. Και χάρη σ’αυτή τη δόξα και τη δράση  μερικοί απλοί άνθρωποι σε ένα μικρό ορεινό χωριό θυμούνται στις προσευχές τους  εκείνους (τους Ροταριανούς) που τους βοήθησαν.

 

Πένθιμες χήρες μπροστά στα γκρεμισμένα σπίτια τους, στο Χωριό Βασιλικό

 

Καθώς οι αντάρτες πήραν όλα τα άλογα και τα μουλάρια, οι γυναίκες του Βασιλικού πρέπει να μεταφέρουν στην πλάτη τους τα καυσόξυλα, κρατώντας από το χέρι και τα μικρά παιδιά τους

Κυριακή πρωί στο Βασιλικό και ώρα για τα θρησκευτικά καθήκοντα. Όπως συνηθίζεται, τα παιδιά είναι συγκεντρωμένα κάτω από τα δένδρα και ακούνε το κήρυγμα του ιερέα του χωριού

Για να εορτάσουν τα καλά νέα της «υιοθεσίας» του χωριού τους από τους Ροταριανούς της Αθήνας, αυτές οι γυναίκες του Βασιλικού φορούν τις επίσημες παραδοσιακές φορεσιές τους και χαμογελούν μπροστά στο φακό

Στην Αθήνα τον παρελθόντα Φθινόπωρο, ο Πρόεδρος του Διεθνούς Ρόταρυ Hodgson και ο Πρόεδρος του Ροταριανοὐ Ομίλου Αθηνών Π. Αναγνωστόπουλος μαζί με τις συζύγους τους επισκέπτονται τον Παρθενώνα (δεξιά). Κατά τη διάρκεια της πανηγυρικής συνεστίασης του Ρ.Ο.Α. προς τιμήν του Προέδρου του Διεθνούς Ρόταρυ Hodgson, ο Πρόεδρος του Ομίλου Αθηνών Πάνος Αναγνωστόπουλος παρουσιάζει το σχέδιο υιοθεσίας του Ομίλου για το χωριό Βασιλικό (κάτω).